„Troska o dziecko jest pierwszym i podstawowym sprawdzianem stosunku człowieka do człowieka.”

                                                                                                                                      Jan Paweł II

Co to są prawa dziecka?

Janusz Korczak powiedział kiedyś „nie ma dzieci są ludzie”. I to jest prawda. „Dziecko to także człowiek tylko, że jeszcze mały...”. Przecież każdy dorosły kiedyś również był dzieckiem. Tak więc, podobnie jak każdy dorosły, dziecko jest właścicielem pewnych praw i wolności. Nazywają się one prawami człowieka. Źródłem tych praw jest godność człowieka, zwana również człowieczeństwem. W Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zapisana jest ona w art. 30:

„Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych”. 

Z godności wywodzą się dwie zasady: wolność i równość, które są podstawą wszystkich praw człowieka. Wolność oznacza to, że człowiek nie jest własnością kogokolwiek, posiada wolną wolę, może samodzielnie podejmować decyzje i świadomie ponosić za nie odpowiedzialność (dziecko uczy się tego w trakcie dojrzewania). Równość oznacza, że każde dziecko ma takie same prawa i ma być tak samo traktowane przez wszystkich bez jakiejkolwiek dyskryminacji.

O prawach dziecka mówi się, ponieważ:

- człowiek przed i po urodzeniu (zwany dzieckiem) nie jest w stanie funkcjonować samodzielnie, uznano, iż do pewnego momentu swojego życia musi pozostawać pod opieką dorosłych.

Kto to jest dziecko?

Art. 1. Konwecji o Prawach Dziecka definiuje „dziecko” jako  „każdą istotę ludzką w wieku poniżej osiemnastu lat, chyba że zgodnie z prawem odnoszącym się do dziecka uzyska ono wcześniej pełnoletność”.

W rozumieniu ustawy z dnia 6 stycznia 2000 r. o Rzeczniku Praw Dziecka „dzieckiem jest każda istota ludzka od poczęcia do osiągnięcia pełnoletności (Art.2.1.). Uzyskanie pełnoletności określają odrębne przepisy(Art.2.2).

Najważniejszymi opiekunami są rodzice. Jednak wtedy, gdy ich zabraknie lub nie wywiązują się ze swoich obowiązków rodzicielskich lub nie dają sobie samodzielnie rady z opieką nad dzieckiem, to państwo w myśl zasady pomocniczości musi im pomóc lub przejąć ich obowiązki.

Prawa dziecka, podobnie jak prawa człowieka podzielone są według kategorii na prawa:

• osobiste, umożliwiające rozwój dziecka. Są to: prawo do życia, prawo do tożsamości, prawo do rozwoju, prawo do wychowania w rodzinie, prawo do wyrażania własnych poglądów, prawo do informacji;
• polityczne lub publiczne, dzięki którym dziecko wyraża swoje poglądy i uczestniczy w życiu swojej grupy, społeczności, państwa. Są to prawa: prawo do wyrażania własnych poglądów, prawo do uczestniczenia w stowarzyszeniach;
• socjalne, które są obowiązkami państwa i dorosłych do stworzenia odpowiednich warunków do rozwoju umysłowego i fizycznego dziecka. Są to: prawo do godnych warunków życia i odpowiedniego poziomu życia, prawo do opieki zdrowotnej, prawo do odpoczynku;
• ekonomiczne, umożliwiające dziecku przygotowywanie się do niezależności materialnej od innych. Najważniejszym jest prawo do nauki; ponadto ochrona prawa pracy podejmowanej, czy to w ramach obowiązku nauki czy wakacyjnego zarobku.

Prawa dziecka

• Prawo do życia i rozwoju – oznacza, że nikogo nie wolno pozbawić życia, a dorośli muszą stworzyć dziecku warunki do prawidłowego rozwoju

• Prawo do życia bez przemocy i poniżania - oznacza, że bicie, znęcanie, okrutne i poniżające traktowanie są niedopuszczalne i karalne

• Prawo do wychowania w rodzinie - oznacza, że nikomu nie wolno zabrać dziecka od rodziców, chyba że z bardzo ważnych powodów; gdyby zdarzyło się, że rodzice będą osobno dziecko ma prawo do kontaktów z obojgiem rodziców

• Prawo do wypowiedzi - oznacza, że w ważnych sprawach dotyczących dzieci, dziecko samo może wygłosić swoje zdanie, opinie, oświadczyć własną wolę

• Prawo do stowarzyszania - oznacza, że dziecko może należeć do organizacji młodzieżowych,
jeżeli ma 16 lat samo decyduje o swojej przynależności

• Prawo do swobody myśli, sumienia, religii - oznacza, że jeśli dziecko jest wystarczająco świadome - samo decyduje o swoim światopoglądzie, wcześniej jedynie rodzice mają prawo nim kierować

• Prawo do nauki - oznacza, że dziecko może uczyć się tak długo, jak pozwalają na to jego zdolności, jeżeli ma 6 lat może zacząć naukę w klasie "0"

• Prawo do tożsamości - oznacza, że dziecko musi mieć nazwisko, obywatelstwo, poznać swoje pochodzenie, mając 13 lat musi być zapytane o zgodę, gdyby miało zostać adoptowane, a także gdyby miało mieć zmienione nazwisko

• Prawo do informacji - oznacza, że dziecko powinno poznać swoje prawa, powinno mieć dostęp
do różnych źródeł wiedzy

• Prawo do prywatności - oznacza, że dziecko może dysponować własnymi rzeczami, ma prawo do tajemnicy korespondencji, nikomu nie wolno bez bardzo ważnych powodów wkraczać w jego sprawy osobiste i rodzinne.

Konwecja o prawach dziecka

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tak się tu w wiersze poukładały
Prawa dziecka na całym świecie,
Byście w potrzebie z nich korzystały,
Najlepiej jak umiecie.

(Na podstawie Konwencji o Prawach Dziecka Marcin Brykczyński "Pętliczek")

Protokoły opcjonalne do konwencji o prawach dziecka

Prawa dziecka. Dokumenty Rady Europy

Obowiązki dziecka

• szanować swoich rodziców i aktywnie pomagać im w domowych czynnościach,
• rzetelnie spełniać obowiązki ucznia,
• szanować swoją pracę i innych,
• dbać i szanować o zabawki oraz inne przedmioty otrzymane od rodziców i innych,
• w przedszkolu, szkole i w domu zgodnie współdziałać z innymi dziećmi w zabawie,
• szanować  i wzrastać w poczuciu odpowiedzialności za środowisko przyrodnicze i wszystko co jest z tym związane,
• akceptować i aktywnie pomagać osobom niepełnosprawnym i być wrażliwym na krzywdę innych
• wiernie służyć Ojczyźnie,
• być wiernym Bogu i religii